بید زدگی فرش اصلیترین تهدیدی است که خیلی سریع بافت اصلی فرش را فرسوده کرده و جز ظاهری نخنما از آن باقی نمیگذارد. این حشره بسیار کوچک قبل از آنکه متوجه تهاجم آن باشید، در پنهانترین گرههای فرش لانه کرده و بافت آن را از درون میپوساند. تازه وقتی متوجه این تهدید هستید که فرش شما پوسیده شده و با اندک تکانی بافت متراکم آن از هم باز میشود. آیا تهدیدی از این جدیتر را برای فرشهای خانه خود سراغ دارید؟ در این صورت چگونه از بید زدگی فرش جلوگیری میکنید؟ علائم بید زدگی فرش چیست؟ و چگونه از این آفت جلوگیری کنیم؟ همه این سوالات قطعاً برای شما مطرح است. در این مقاله نیز قصد داریم تا ماجرای بید زدگی فرش را با نگاه موشکافتری بررسی کنیم و از راهکارهای برطرف کردن آن صحبت خواهیم کرد.
بید زدگی فرش چگونه به وجود می آید؟
بید نوعی حشره است، اما روش لانهگزینی و حتی نوع غذای این حشره با دیگر حشرات به کلی متفاوت است. بید حشرهای کوچک است که از پروتئین موجود در الیاف پشمی تغذیه میکند. بنابراین این حشره به ظاهر کوچک میتواند تهدیدی بزرگ برای فرشهای دستباف و در کل فرشهای بافته شده از الیاف طبیعی باشد. زیرا در مدت زمان کوتاه قادر است که تمام الیاف فرش را خورده و جز پرزی از آن را باقی نمیگذارد.
بید حشرهای شبیه به پروانه است. در سنین بلوغ یعنی زمانی که به پروانهای کامل تبدیل میشود، تهدیدی برای فرشها نیست. بلکه تهدید آن در زمان تخمگذاری و رشد لاروهای آن است. طول پروانه ماده بید حدوداً ۱۰ سانتیمتر است و تخمهای خود را در میان البسه، فرش و یا هر نوع بافت پشمی و طبیعی میگذارد. این پروانه در هر بار دوره باروری خود بیش از ۱۰۰ تخم در لایههای پنهان فرش و یا البسه میگذارد. لارو این حشره پس از تولد تهدید جدی فرش خانه شما است. چرا که همین لارو تازه متولد شده بید از پروتئین الیاف طبیعی فرش مصرف میکند و حتی تا بزرگسالی هم دست از این منبع غذایی بر نمیدارد.
بید زدگی در چه نوع فرشهایی رخ میدهد؟
اگرچه بید از بزرگترین عوامل فرسایش فرشهای دستبافت است، اما تهدید جدی برای همهی فرشها و یا همهی الیافها نیست. به هر حال لارو بید از الیاف فرش تغذیه میکند و زمانی که این الیاف خوراکی مناسب نباشند، قطعاً در آنها لانه نمیکند. تمام فرشهای ماشینی با الیاف مصنوعی از قبیل پلی استر و یا آکریلیک به همراه فرشهای دستبافت ابریشمی از تهدید بید در امان هستند. بیت فرش ماشینی وقتی تهدید محسوب میشود که در بافت فرش خانه شما از درصدی الیافهای پشمی استفاده شده باشد. اما هر نوع فرش با الیاف پشمی و حتی البسه پشمی کاملاً در معرض تهدید جدی این حشره سمج و اعصاب خردکن هستند.
چرا بید زدگی به وجود می آید؟
بهترین اقدام برای جلوگیری از بید زدگی فرش آن است که محیط را برای لانهگزینی این حشره سخت و غیرممکن سازیم. به هر حال وقتی شرایط مساعد است، قطعاً حشره فرصت طلبی مثل بید بیکار نمینشیند! فضاهای مرطوب و یا تاریک، محیط ایدهآلی برای زندگی و تخمگذاری بید هستند. برای همین است که بیشترین تهدید بید زدگی فرش در شهرهای شمالی کشور و هوای مرطوب آنجا گزارش شده است.
اگر چه هوای مرطوب شرایط ایدهآل زندگی و تخمگذاری بید است، اما صرفاً بید نمیتواند بر روی هر فرش در همین هوای مرطوب زندگی کند. مثلاً اگر از فرش خانه استفاده میکنید و دائماً هوایی به آن میخورد و یا سطح آن را جارو میکنید و حتی در مقابل آفتاب و نور خورشید قرار دارد، عملاً زیستگاه ایدهآل بید را تخریب کردهاید. اما اگر فرش خود را لوله کرده و در پستوی تاریک انباری مرطوب نگهداری میکنید، باید هم منتظر تهاجم پنهان و مخرب بید باشید. جارو زدن دائمی فرش از بهترین تکنیکها برای جلوگیری از بید زدگی فرش است. زیرا با هر بار جارو زدن بخشی از پرزهای فرش بیرون آمده و محیط امنی برای تخمگذاری بید وجود ندارد.
علائم بید زدگی فرش چه هستند؟
خیلی خوب است که مراقب فرش عزیز خانه هستید و آن را در پستوی تاریک و مرطوب خانه به حال خود رها نمیکنید. اما این حشره آنقدر سمج است که حتی ممکن است بر روی فرش زیر پایتان نیز تخمریزی کند. در این صورت مهم است که متوجه بید زدگی فرش شوید و قبل از آنکه لاروهای این حشره دهان باز کرده و بافت پشمی فرش را بخورند، آنها را نابود کنید. علائم بید زدگی فرش به قرار زیر هستند:
- پیدا شدن حشرات ریزی که به سرعت روی فرش حرکت میکنند.
- هر نوع بافت بسیار نازک در سطح و یا اطراف فرش
- وجود لکههای سفید که در سطح یا عمق بافت فرش قرار دارند.
- پیدا شدن ذرات ریز و خاکستری رنگ روی سطح فرش
- خوردگی و پوسیدگی گرههای پشت فرش و بافت زمینه آن
در صورت بید زدگی فرش ممکن است یکی یا همگی این علائم را مشاهده کنید. به هر حال حتی ظاهر شدن یکی از علائم بید زدگی فرش با تهدید جدی تهاجم لاروهای این حشره روبرو هستید و باید یک قدم جلوتر از آنها باشید. پس دست به کار شوید و هر چه سریعتر فرش خانه را از تهدید مخرب این حشرات نجات دهید.
فرش بید زده را چه کنیم؟
در فصل تخمریزی بید هوشیار باشید. این حشرات تقریباً در اواخر بهار تخمریزی میکنند. پس در این بازه بیش از هر زمان دیگری مراقب فرش خود باشید. با این حال اگر فرصت را از دست دادهاید و در فرش خانه بید تخمریزی کرده، در اولین اقدام چند بار سطح فرش را جاروبرقی بکشید. جاروبرقی بهترین راهکار برای بیرون کشیدن تخم و حتی لاروهای تازه متولد شده این حشره هستند.
پس از جارو زدن کامل باید مطمئن شوید که هیچ تخم یا لاروی داخل تاروپود فرش شما باقی نمانده است. پس در مرحله بعدی دست به کار شوید و فرش را بشویید. مواد شوینده تا حدود قابل توجه لارو این حشره را نابود میکند؛ ولی تأثیر چندانی در تخمهای باقیمانده ندارد. لذا حتی با وجود شستشوی کامل هم ممکن است تعدادی از تخمهای بید باقیمانده باشد.
یک روش قدیمی قرار دادن توتون و یا تنباکو در زیر فرش است. دانه توتون یا تنباکو بید را فراری میدهد؛ اما ممکن است رنگ پس داده و چهره فرش شما را خراب کند. به هر حال توصیه میکنیم که برای از بین بردن بید به سمت داروهای حشرهکش قوی مانند ایولین و یا د.د.ت نروید. این مواد تأثیر خاصی در نابودی تخم بید ندارد و در عین حال سطح فرش را که محل زندگی شما است، سمی میکنند. بهترین ایده استفاده از نفتالین است.
روش استفاده از نفتالین برای نابودی بیدها
بید زدگی فرش کم تهدیدی نیست و اگر به موقع اقدام نکنید، خیلی زود فرش خود را از دست میدهید. البته نابودی بیدها هم خیلی سخت نیست و کافی است آگاهانه از نفتالین استفاده کنید. ولی به یاد داشته باشید که نفتالین تاثیری در نابودی تخمهای بید ندارد؛ اما بهترین راهکار برای خفه کردن و کشتن کرمهای تازه متولد شده این حشره است.
برای اینکار ابتدا نفتالین را در آب حل کرده و داخل یک ظرف اسپری کننده بریزید. سپس یک پارچه سفید روی تمام سطح فرش کشیده و محلول نفتالین را در تمام فرش اسپری کنید. حالا فرش را با همان پارچه سفیدی که روی آن قرار دارد، لول کنید و برای یک ماه به حال خود رها کنید. در این فاصله نفتالین داخل فرش کاملاً تبخیر شده است. سپس میتوانید فرش را باز کرده و برای مدتی در مقابل آفتاب و در فضای باز قرار دهید تا بوی نفتالین به طور کامل زدوده شود. حالا میتوانید از فرش نجات پیدا کرده خود استفاده کنید. بهرحال اگرچه نفتالین باعث نابودی تخم های بید نمیشود اما در همین فاصله یک ماهه سر از تخم درآورده و گرفتار نفتالین نابود میشوند.
اگر تحمل بوی نسبتاً تند نفتالین را ندارید، میتوانید همین روش را با برخی سموم دیگر که بوی تندی ندارند، اما اثربخش هستند انجام دهید. Enoz و یا سم اکوپای از جمله این ترکیبات هستند که برای نابودی کرم بید استفاده میشوند.
راهکارهایی برای جلوگیری از بید زدگی فرش
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. در این مورد نیز بهتر است تا از بید زدگی فرش جلوگیری کنید. البته راهکارهای جلوگیری از بید زدگی فرش خیلی هم سخت نیست. همین که فرش خانه را در محیط تاریک و مرطوب رها نمیکنید و هر چند وقت یک بار جارویی میکشید، تأثیر مثبتی در جلوگیری از بید زدگی دارد. به هر حال اگر میخواهید خیالتان از بابت این حشره مزاحم راحت باشد و هیچ تهدیدی فرشهای پشمی خانه شما را تهدید نکند، این کارها را انجام دهید:
- منظم سطح فرش را جارو بکشید. جاروبرقی گزینه ایدهآلی است. جارو کشیدن باعث جدا شدن تخمها و لاروها از داخل پرزهای فرش شده و شانس تهدید جدی بید را کمتر میکند.
- فرش را در مکانهای خیلی مرطوب به حال خود رها نکنید. در ضمن هر نوع نم برداشتن و یا خیس شدن فرش را جدی گرفته و سریعاً آن را خشک کنید. اگر آبوهوای شهر شما مرطوب است، بهتر است مراقبت از فرش را جدی بگیرید.
- اگر به هر دلیلی قرار است فرش را لول کرده و برای مدت طولانی در انبار نگهداری کنید، حتماً بر سطح آن نفتالین بگذارید.
- فرشهای لول شده را در مجاورت فضاهای مرطوب خانه مثلاً در نزدیکی آشپزخانه و یا دیوار حمام قرار ندهید.
- بید، فرش ماشینی را نیز تهدید میکند. پس همیشه هوشیار باشید و هرازگاهی سطح فرش خانه را با دقت موشکافی کنید.
توصیه نهایی برای بید زدگی فرش
بید زدگی فرش در اثر کم توجهی شما در نگهداری اصولی از فرش ظاهر میشود. این حشره گوش به زنگ است تا از غفلت شما برای لانهگزینی خود و تخمریزی استفاده کند. به هر حال اگر دلنگران فرش خانه هستید، آن را در فضاهای باز و در مجاورت آفتاب قرار دهید. شستشوی منظم و سالیانه فرش را فراموش نکنید و برای جارو کشیدن در بخشهایی که دیده نمیشوند، مثلاً زیر مبلمان و یا کمد خانه کوتاهی نکنید. به هر حال بید حشرهای به مراتب کوچکتر از شما است و به همین فضاهای تاریک زیر مبلمان خانه علاقه دارد. با رعایت این نکات احتمال آنکه فرش عزیز خانه را از تهاجم ناپیدای بید در امان نگهدارید، زیاد است. در این صورت میتوانید با خیال راحت تا سالها از زیبایی فرش دستبافت پشمی خود و یا فرش ماشینی خاص و دوست داشتنی خانهی خود لذت ببرید.